Opublikowany: 03.08.2023

Interesująca podróż po świecie sztućców - pochodzenie, historia i ciekawostki.

Sztućce odgrywają nieodłączną rolę w naszej kulturze i codziennym życiu, zarówno podczas eleganckich przyjęć, jak i codziennych posiłków. Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, kto wynalazł sztućce, jak wyglądała ich historia, skąd pochodzi nazwa i od kiedy zaczęły gościć na naszych stołach? W tym artykule zabierzemy Was w fascynującą podróż po świecie sztućców, odkrywając ich pochodzenie i związanie z nimi ciekawostki.

Widelec

Jedną z najciekawszych historii związaną z pochodzeniem sztućców jest ewolucja widelca. Początkowo służył on do rozdzielania dużych kawałków mięsa, oddzielania ich od sosów i przekładania do osobnych naczyń, a nie do bezpośredniego wkładania do ust. W tamtych czasach posiłki spożywano wyłącznie palcami, a jedzenie było podawane na wspólnych talerzach.

Dlaczego akurat trzy zęby? To dlatego, że w tamtych czasach kąski jedzenia chwytano trzema palcami. Ta potrzeba stała się inspiracją i wyznacznikiem do stworzenia bardziej użytecznego akcesorium. To właśnie w tym okresie widelce zaczęły na stałe gościć w pałacach, dworach i stołach zamożnych domów. Stały się one nie tylko praktycznym narzędziem, ale również ozdobą wytwornych stołów, budując prestiż wśród zamożnych ludzi. To również w tym czasie rozwinęło się zdobnictwo i różnorodność materiałów używanych do produkcji widelców, począwszy od złota i srebra, aż po szlachetne kamienie czy kryształy.

Warto zwrócić uwagę, że sztućce miały wówczas funkcję „osobistą". Noszono je przy sobie i używano własnych egzemplarzy. Bogato zdobione i wykonywane na zamówienie sztućce „były symbolem wysokiego statusu materialnego właściciela". Dopiero w XIX wieku rozpoczęto ich seryjną produkcję.

Ewolucja kształtu widelca.

Na początku widelec był prosty i posiadał tylko dwa zęby, które w tamtych czasach kojarzone były z „widłami szatana”. W XVIII we Francji i Niemczech sprowadzano go do kształtu bardziej łódkowatego, wyposażonego w już nie w dwa, ale trzy, cztery, a nawet pięć zębów.

Dlaczego akurat trzy zęby? To dlatego, że w tamtych czasach kąski jedzenia chwytano trzema palcami. Ta potrzeba stała się inspiracją i wyznacznikiem do stworzenia bardziej użytecznego akcesorium. To właśnie w tym okresie widelce zaczęły na stałe gościć w pałacach, dworach i stołach zamożnych domów. Stały się one nie tylko praktycznym narzędziem, ale również ozdobą wytwornych stołów, budując prestiż wśród zamożnych ludzi. To również w tym czasie rozwinęło się zdobnictwo i różnorodność materiałów używanych do produkcji widelców, począwszy od złota i srebra, aż po szlachetne kamienie czy kryształy.

Warto zwrócić uwagę, że sztućce miały wówczas funkcję „osobistą". Noszono je przy sobie i używano własnych egzemplarzy. Bogato zdobione i wykonywane na zamówienie sztućce „były symbolem wysokiego statusu materialnego właściciela". Dopiero w XIX wieku rozpoczęto ich seryjną produkcję.

Nóż

Nóż to narzędzie znane z odległej przeszłości. Noże do jedzenia używane były już w czasach starożytnych. Początkowo były to proste narzędzia wykonane z kamienia lub kości. Nóż swym kształtem niewiele przypominał ten, którym posługujemy się teraz. Ostro zakończony fragment kamienia służył przede wszystkim jako przyrząd do pracy, a później zaczęto używać go również do wkładania nim pożywienia do ust. Kształt noża w bardziej zaokrąglonej formie, mniej niebezpiecznej, pojawił się na przełomie XVI i XVII w., a prekursorem tych zmian był Ludwik XIV. Zakazał on używania „niebezpiecznego” narzędzia i rozpoczęto prace nad zmianą jego kształtu na bardziej zaokrąglony z nieco stępionym zakończeniem. W okresie renesansu noże stołowe stały się bardziej wyrafinowane, a ich rękojeści często dekorowano ozdobnymi wzorami i materiałami, takimi jak kość słoniowa, perły czy drogie metale. Noże były traktowane jako element prestiżu i były wykorzystywane do wyrażania stylu i elegancji.

Łyżka

W przypadku łyżki historia jej ewolucji jest stosunkowo prosta, ponieważ od samego początku pełniła ona funkcję narzędzia do nabierania. Łyżki z metalu i srebra tworzyli już Egipcjanie i Rzymianie. Grecy głównie używali łyżek do spożywania zup, aż do średniowiecza, kiedy to zupy zniknęły z ówczesnych jadłospisów. Minęło prawie trzysta lat, zanim łyżki ponownie zyskały popularność. Od tego czasu stale je udoskonalano, pracując nad ich kształtem. Do ozdabiania używano ornamentów, inicjałów, dat, a nawet cytatów polskich literatów i poetów. Fenomenalnie odnosi się do tego w Encyklopedii Staropolskiej znany polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca – Zygmunt Gloger. „Na łyżkach bywały napisy, które miały zapobiec kradzieżom lub zawierały ogólne zasady moralne”.

Oto kilka przykładów:

  • Pamiętaj, człowiecze – że cię nie długo na świecie.
  • Mnie kto skryje – bardzo mój pan bije.
  • Nie kładź mię zanadra – bym ci nie wypadła.
  • Pierwsza potrawa – szczerość łaskawa.
  • Bez łyżki zła strawa – chociaż dobra potrawa.
  • Trzeźwość, pokora – rzadka u dwora.
  • Kto komu jamę kopa – sam w nię wpada.
  • Nie przebierać, gdy coć dadzą. Kiedy cię za stół posadzą.

Te inskrypcje na łyżkach stanowiły nie tylko praktyczne wskazówki, ale także wyraz moralności i obyczajowości tamtych czasów. Świadczyły one o roli, jaką łyżka odgrywała w społeczeństwie oraz o znaczeniu etykiety i przepisów dotyczących posiłków.

Proces kształtowania się funkcji sztućców i zasad ich stosowania zakończył się w XVIII wieku. Jednak w XIX wieku nastąpiła ekspansja sztućców, która graniczyła wręcz z absurdem. Praktycznie do każdego rodzaju potrawy stosowano inne sztućce, co sprawiało, że ich ilość i złożoność stały się kłopotliwe. Dopiero w XX wieku skupiono się na ujednoliceniu ich użyteczności i koncentrowano się głównie na ich podstawowej funkcji, zamiast na zdobnictwie i różnorodności.

Dziś, mimo tak rozwiniętej cywilizacji, nadal około połowy ludzkości korzysta z rąk do jedzenia, a jedna czwarta używa pałeczek.

Ciekawe, nowoczesne wzornictwo, doskonałej jakości stal nierdzewna oraz takie nowatorskie technologie produkcji, jak pokrycie kolorową warstwą PVD sprawiają, że możemy dostosowywać aranżację stołu do upodobań. Możemy wybierać spośród sztućców polerowanych na wysoki połysk lub matowych sztućców w stylu vintage.

Szeroka oferta TGHOME obejmuje zarówno pojedyncze sztućce, zestawy sztućców, sztućce do serwowania, a także sztućce o specjalistycznym przeznaczeniu- jak noże do steków czy sztućce do ryb.